Lúc còn nhỏ, tôi thường đứng cạnh sân khấu xem trình diễn, vì từ nơi đó tôi có thể quan sát các diễn viên tiến từ hậu trường lên chỗ ánh đèn nơi sân khấu. Ở hậu trường họ bận rộn thay trang phục và tập lời thoại, khi lên sân khấu trong phút chốc đã biến thành người khác. Sân khấu dường như tỏa ra sức hút mạnh mẽ khiến những người sau hậu trường kia lập tức biến thành người khác. Dùng ánh mắt người qua đường quan sát quá trình ấy, cả vở kịch trở nên chân thật sống động và hoàn chỉnh hơn bao giờ hết.
Bạn có từng thắc mắc liệu diễn viên có uống trà? Trước đây tôi chưa từng bận tâm về điều này.
Mùa đông, màn đêm Bắc Kinh nhanh chóng chìm vào trầm mặc, đưa người ta vào không gian tối mịt như trong rạp hát. Tôi ngồi phía sau xe khách, phía trước có người diễn viên ngồi lặng lẽ nhìn ra cửa sổ xe, lặng im không nói một lời. Trong cảnh tắc đường triền miên, thỉnh thoảng anh lại mở nắp chiếc cốc giữ nhiệt, nhấp một ngụm trà được ủ kín bấy lâu với mùi hương thật đặc biệt, hương trà tỏa ngát sang những nhân viên bên cạnh, bất chợt xóa tan bao mệt mỏi.
Dù đã chạng vạng tối, vẫn có dải ánh sáng lấp lánh vắt ngang con đường vòng cung. Đây là địa điểm quay phim thứ 3 trong ngày. 40 phút sau, chiếc xe đi vào địa điểm quay phim điện ảnh và truyền hình gần Quan Trang, Triều Dương. Anh định thần lại, bước ra khỏi xe đi vào căn phòng vảng vất đủ loại mùi.
Rẽ trái vào phòng thay trang phục tách biệt với studio. Anh mở cửa sổ, làn gió đêm Bắc Kinh tháng 11 ùa vào phòng khiến mọi người rùng mình vì lạnh. Chúng tôi mở cơm hộp được nhân viên mang tới rồi chậm rãi ăn. Nhân viên bên cạnh anh thắc mắc, lạnh như vậy sao lại mở cửa. Anh không giải thích, chỉ tiếp tục chậm rãi ăn cơm.
Tôi cũng không nói gì. Đối với những người nhạy cảm với mùi như tôi, giữa không khí trong lành cơn gió lạnh mang đến và không khí tù túng ngột ngạt trong studio, tôi chọn vế trước. Diễn xuất có thể nhận định bằng mắt thường, nhưng đằng sau tất cả chính là sự nhạy cảm trong cuộc sống. Anh nhạy cảm với mùi, một cơn gió lạnh đổi lấy bầu không khí tươi mát trong khoảnh khắc. Với tôi mà nói, người cũng nhạy cảm với mùi hương, giờ đây còn có đôi phần mệt mỏi, uể oải, thì đây là chính là sự chăm sóc tế nhị.
Cơm hộp không mấy vừa miệng, chưa kể đã là hộp thứ ba trong ngày của anh. Chưa ăn hết nhưng tôi đã gói lại hộp cơm để sang một bên. Sau bữa ăn, ngồi trước gương trang điểm, anh lại mở nắp chiếc cốc, đặt cạnh bàn rồi đọc kịch bản. Tối hôm đó anh sẽ vào vai Khang Hy thời thái bình thịnh thế, cùng thảo luận với Joachim Bouvet về hình học. Dưới ánh sáng trắng lành lạnh tại bàn trang điểm, trà trong cốc tỏa khói nghi ngút, phảng phất, cuộn thành những hình vòng cung bay bổng. Tôi đi qua hít một hơi, hương trà nhàn nhạt tan dần, chỉ vương lại chút hơi ấm trong không gian chẳng còn trà, cũng chẳng còn nước.
Vài ngày trước, tôi có người bạn trồng trà từ Triều Châu đến An Tây giới thiệu trà Thiết Quan Âm, tôi liền hớn hở nhắn WeChat cho anh. Tôi còn nhớ khi phỏng vấn anh vào mùa xuân, anh có kể cơ duyên uống trà của anh bắt đầu từ thời còn học ở trường điện ảnh, mỗi ngày giáo sư đều pha một bình trà lớn. Năm 2006, tôi cũng thường uống Thiết Quan Âm có mùi thơm nồng và vị thanh ngọt ở cổ do một đồng nghiệp pha, cảm thấy bản thân cũng chưa từng được thưởng thức đúng hương vị của trà Ô Long Thiết Quan Âm. Vậy nên, khi nhận được loại trà Thiết Quan Âm cao cấp này, tôi đã chia sẻ với anh đầu tiên. Là một người bạn thưởng trà, anh hiển nhiên không ngần ngại đăng ký ngay một gói.
Tôi chờ hai ngày vẫn chưa nhận được phản hồi của anh, liệu vị trà có giống như hương vị anh từng uống mười năm trước không? Hai ngày sau, vẫn chưa có hồi âm nên tôi đã gửi tin nhắn WeChat hỏi anh: Anh thử uống chưa? Anh trả lời: Vẫn chưa. Tôi hỏi: Sao anh bận vậy? Tôi tưởng tôi đã bận lắm rồi. Anh lại nhắn: Đừng chăm chỉ hơn cả diễn viên. Cô tìm thời gian xem cùng tôi trải nghiệm một ngày làm việc. Tôi thành thật: Được.
Dù mỗi ngày đều tương đối tất bật với đủ các loại bản thảo, tôi vẫn luôn dành ra mười phút ngồi trên sofa thưởng trà. Dù không tuyệt đối tuân thủ hoàn toàn các nghi thức và nguyên tắc khi uống trà nhưng việc bỏ ra mười phút hàng ngày với tôi không có gì quá khó khăn. Tôi với anh ngoại trừ nói về những nhân vật trong phim, về bối cảnh thời đại khác nhau, dường như không có mấy họa đề chung. Hầu hết đều thảo luận xung quanh trà. Trực giác của anh về trà rất xuất sắc, sự đánh giá chi tiết lại càng vượt xa tưởng tượng của tôi.
Thực sự không có cả mười phút để pha trà hàng ngày?
Sáng ngày hẹn với anh, chuông báo thức bị trễ, vốn tưởng có dư giả thời gian để thư thả pha cho anh một bình trà Thiết Quan m, tôi lại chẳng còn mấy thời gian. Dù vậy, tôi vẫn tỉ mỉ cân 10g trà, pha trà, rót đầy bình giữ nhiệt, rồi kéo cao áo khoác, vội vàng đến điểm hẹn.
Đã hai tiếng kể từ lúc tôi đến điểm hẹn. Trợ lý để tôi đứng một bên quan sát anh bị vây quanh bởi vô số máy quay phim. Giữa giờ nghỉ, anh vội vàng chạy sang chào hỏi rồi lại quay về làm việc. Và trên tay anh, vẫn luôn là chiếc cốc giữ nhiệt đó. Tôi hỏi người trợ lý: Trong cốc là trà gì? Cô nói là trà chỗ quay phim, nghe bảo là trà Ô Long, chất lượng không tệ. Tôi cũng tò mò xin một gói nhỏ, ngửi qua, đúng là khá ngon. Vậy cũng không cần vội vàng chia sẻ với anh bình trà ấm ngát hương tôi mang theo.
Ở điểm quay buổi sáng, chỉ có máy quay phía trước là trật tự, chỉn chu, phía sau thật sự là bãi chiến trường lộn xộn. Tách chồng lên nhau ngổn ngang, trên tách vẫn còn vệt trà vương lại sau lần uống vội. Tất cả dường như đều ẩn chứa câu chuyện, nhưng tôi lại không cách nào tìm hiểu được chi tiết. Giống như sách điện tử không tỏa ra mùi hương của sách, dù vẫn cung cấp đầy đủ thông tin. Tôi cũng không hiểu sao lại như vậy.
Đứng trong sân, mọi người xung quanh đều bận rộn, tập trung. Những người không có việc làm, cũng đang tập trung ánh nhìn về phía anh, rồi thì thầm to nhỏ về nội dung. Khung cảnh thật lạ lẫm và xa cách. Dưới ánh nắng mặt trời, chiếc áo vest len bắt đầu nóng lên, tôi rút điếu xì gà Davidoff rồi châm lửa. Mùa đông Bắc Kinh khô khốc, điếu xì gà phát ra âm thanh tanh tách khi châm lửa. Có chút vị cay nồng, không mấy ngọt. Mùi vị này ngăn cách tôi và mọi người xung quanh. Tôi quan sát họ giống như đang xem một bộ phim.
Buổi sáng hôm đó, không có trà.
Sau bữa trưa vội vã, cả đoàn nhân viên, vốn vẫn chưa có thời gian ngơi nghỉ, vội vàng di chuyển đến địa điểm quay tiếp theo. Tôi vẫn đứng ở mảnh sân đó, dưới gốc cây táo già nhìn anh tất bật. Trong giờ nghỉ, anh ngẩng đầu đón lấy ánh nắng, đột nhiên nâng chiếc cốc giữ nhiệt về phía tôi: Uống trà cô mang đến nhé. Nhân viên vội lấy bình trà tôi đang cầm trên tay, rót vào chiếc cốc của anh. Trong giờ nghỉ tiếp theo, anh quay sang tôi nói: Tôi thật không biết là trà gì, nhưng thật là trà ngon, ngon lắm. Mỉm cười nhìn anh, lại thấy anh cười đắc thắng: Là Thiết Quan Âm!
Lúc trời chạng vạng, bắt đầu chong đèn, anh đã uống cạn bình trà tôi mang theo. Nhân viên lại ngẫu nhiên chọn trà pha cho anh. Anh bất lực nhìn tôi cười rồi nói: Trà ngon của cô mang theo, không thể cứ uống như thế này được. Trà ngon đã cạn. Phải uống khi yên tĩnh, uống như thế này thật sự lãng phí.
Anh dứt lời, cả hai chúng tôi chốc lát đều yên lặng. Khi hoàng hôn dần chìm vào bóng tối, tôi thật sự không biết phải trả lời anh thế nào. Bình thường khi ở nhà viết bài, sau một ngày dài làm việc, tôi cũng cảm thấy kiệt sức. Hiện trường quay phim vừa bận rộn, lại vừa nhàm chán, thời gian vụn vỡ, khó lòng kiểm soát. Thật sự làm gì có điều kiện và thời gian để thưởng trà. Yên tĩnh thưởng thức một tách trà, vào thời điểm đó, không mấy phù hợp.
Tôi đột nhiên hiểu dụng ý của anh. Sau khi quan sát anh một ngày, tôi lại có thể từ một tách trà nhìn thấu nhân sinh một người. Không có câu trả lời duy nhất cho một tách trà, không có sự thật, trà cũng mất đi sức sống cần thiết nhất. Sự thật chính là, giây phút cửa sổ mở ra mang theo cơn gió lạnh, tràn ngập hương thơm, ánh đèn chói lọi, studio màu sắc rực rỡ và cốc trà nghi ngút khói không rõ mùi vị. Chẳng phải là nước, không mang theo hương cam và hương vị đồi núi. Chỉ là thỉnh thoảng, uống một chút hơi ấm, mang trên tay chiếc cốc chứa đầy hương vị cây cỏ phương Đông lắng đọng trong màu nước hổ phách, để làm dịu cơn khát.
Từ một người ngoài cuộc rơi vào “trường quay”, quan sát cuộc sống người khác cả một ngày, để rồi trở thành một người đầy kinh nghiệm, mệt nhoài, lặng lẽ nhìn chiếc cốc giữ nhiệt nghi ngút khói trên bàn, thì ra khoảng cách sự thấu hiểu đôi khi chỉ là một ngày.
Trà ngon phải thanh khiết. Mọi thứ thanh khiết đều cô đơn. Lúc đó, tôi mới hiểu được sự lạc lõng của một diễn viên sinh những năm 80. Tên anh ấy là Chu Nhất Vi, một người bình thường bầu bạn cùng tách và trà.
Nguồn: weixin
Dịch: Chu Nhất Vi - Zhou Yiwei - 周一围 FanPage